Bụi bẩn phát tán, gây nên những ảnh hưởng xấu tới môi trường và sức khoẻ con người. Đặc biệt, bụi phát tán nhiều trong các nhà máy, khu công nghiệp… Tình trạng phát thải bụi công nghiệp được quan tâm. Bởi chúng là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường cũng như ảnh hưởng tới sức khoẻ người lao động.
Tìm hiểu nguyên nhân gây ra bụi cũng như phương pháp xử lý bụi hiệu quả trong bài viết sau đây.
Bụi và tác hại của bụi trong không khí
1. Định nghĩa về bụi
Bụi nói chung là hỗn hợp các tạp chất có kích thước to nhỏ khác nhau. Các hạt bụi lớn có thể nhìn thấy bằng mắt thường và cũng có những các hạt bụi siêu nhỏ có khả năng bay lơ lửng trong không khí và xâm nhập vào cơ thể con người. Thông thường bụi bay sẽ có kích thước từ (0.001-10)µm bao gồm tro, muội, khói và những hạt rắn được nghiền nhỏ. Bụi có thể thấy rõ nhất bằng mắt thường, kính hiển vi hoặc kính hiển vi điện tử.
Bụi có thể phát sinh ra từ nhiều nguyên nhân khác nhau như từ các hoạt động của tự nhiên như sự phun trào của núi lửa, động đất, cháy rừng, các cơn bão…
Không thể bỏ qua, nguồn phát thải bụi đến từ chính các hoạt động của con người như: các hoạt động xây dựng công trình, bụi thải từ các phương tiện giao thông, sản sinh từ nhà máy công nghiệp sản xuất: sản xuất xi măng, sản xuất than, luyện kim, sản xuất gỗ, giấy…
2. Tác hại cơ bản của bụi
✔ Đối với con người
- Bụi bay gây ra tác động xấu tới chức năng hô hấp của con người. Chúng dễ dàng đi vào bên trong cơ thể, gây ra những tổn hại cho các cơ quan cơ thể.
- Bụi lắng có thể gây tổn hại cho da, mắt, gây dị ứng, viêm da… Chúng là các hạt bụi to dễ dàng cảm thấy khó chịu khi tiếp xúc.
✔ Đối với môi trường:
- Nồng độ bụi lớn, tạo ra lớp màng cản trở đến cường độ ánh sáng của mặt trời.
- Cản trở sự phát triển của thực vật.
- Tạo môi trường cho vi khuẩn có hại phát triển.
✔ Đối với máy móc, nhà xưởng
- Bám lên bề mặt máy móc, dễ gây nóng máy, giảm tuổi thọ của các thiết bị.
- Bụi bám trên các ổ trục làm tăng sự ma sát, cản trở hoạt động của máy móc, nóng máy.
- Bám vào các mạch động cơ điện gây hiện tượng đoản mạch và có thể làm chập cháy động cơ điện.
- Ảnh hưởng đến chất lượng thành phẩm trong quá trình sản xuất.
Các biện pháp xử lý bụi hiệu quả hiện nay
Hiện nay, vấn đề xử lý bụi trong công nghiệp được chú trọng và quan tâm. Cần có các biện pháp xử lý bụi bẩn để đảm bảo được chất lượng thành phẩm, vừa bảo vệ sức khoẻ người lao động cũng như không gian môi trường.
Tuỳ vào quy mô, đặc tính bụi bẩn mà mỗi nhà máy lựa chọn phương pháp xử lý bụi hợp lý. Sao cho mang lại hiệu quả tối ưu về cả chi phí đầu tư, chi phí vậ hành cũng như việc xử lý bụi được hiệu quả.
Để biết cần sử dụng phương pháp xử lý bụi nào, dưới đây chúng tôi liệt kê một số giải pháp phổ biến hiện nay.
1. Hệ thống lọc bụi túi cố định
- Hệ thống lọc bụi này về cơ bản sẽ bao gồm các túi lọc bụi đặt trong buồng kín, buồng kín đặt cố định.
- Hệ thống đường ống hút gom bụi này được phân bố đến từng khu vực có lượng bụi sinh ra lớn để tổ hợp gom bụi vào một nơi.
- Hệ thống có kết cấu khá lớn thường được sử dụng trong các nhà máy thức ăn chăn nuôi, nhà máy xi măng, nhà máy gạch, nhà máy thép,…
- So với các phương án xử lý bụi khác thì hệ thống lọc bụi túi cố định này sẽ có khả năng hút bụi có kích thước từ 2-10µm, có thể lọc bụi có hơi ẩm, hiệu quả xử lý khá cao từ 85-99,5%. Đồng thời có thể dễ dàng thay túi lọc, rọ lọc, bảo trì hệ thống với giá thành khá rẻ.
2. Hệ thống lọc bụi tĩnh điện
- Sử dụng nguyên lý tĩnh điện.
- Dùng để xử lý bụi có khả năng tĩnh điện, dễ gây cháy nổ như vẩy ngô, nhôm, titan, cám, nhựa epoxy, than cám, …
- Lọc bụi tĩnh điện có khả năng lọc bụi tinh, phù hợp kích thước hạt bụi siêu nhỏ dưới 1µm, và nồng độ bụi lớn 50 g/m3
- Hiệu quả lọc bụi từ 85-99%.
- Có thể làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao ~ 5000 độ C
- Có khả năng tách bụi có độ ẩm cao, cả dạng lỏng hoặc rắn.
3. Quạt hút bụi túi vải di động
- Hệ thống hút lọc bụi túi di động này bao gồm các túi lọc bụi đặt trong buồng kín, buồng kín đặt trên các bánh xe di chuyển, kết cấu gọn nhẹ, di động linh hoạt có thể mang đi được sử dụng rất phổ biến cho các loại bụi mịn, khô, khó tách khỏi không khí,… như bụi bông, gỗ, giấy,…
- Toàn bộ cơ cấu hút lọc bụi của máy hút bụi di động được đặt trên sàn kéo thiết kế bánh xe có thể di chuyển linh hoạt, thay đổi vị trí làm việc nhanh chóng có khả năng hoạt động không thường xuyên hoặc lượng bụi ra không nhiều, dung tích thùng chứa bụi đến hơn 100l.
4. Hệ thống khử bụi cyclone
Hệ thống hút lọc bụi bằng Cyclone được sử dụng thiết bị lọc kiểu ly tâm gọi là Cyclone. Nhờ vào lực ly tâm, một phần bụi bẩn đi vào Cyclone sau khi va đập vào thành Cyclone bị mất động năng và rơi xuống dưới đáy phễu. Phần còn lại sẽ tiếp tục di chuyển theo hình xoắn ốc đi xuống và đập vào thành Cyclone sau đó rơi xuống dưới đáy. Nhờ đó có thể tách bụi bẩn ra khỏi dòng khí và thu hồi lượng bụi bẩn qua van quay kín khí.
- Đây là hệ thống hút bụi trung tâm được ứng dụng nhiều trong các nhà máy với nhiều điểm phát sinh bụi các laoij bụi như: bụi gỗ, bụi gỗ chà nhám, bụi sơn, bụi xi măng, bụi kẽm, bụi bột mì, …
- Sử dụng phương pháp ly tâm để tách bụi, bao gồm cyclone hoặc tổ hợp các cyclone.
- Hệ thống lọc bụi cyclon có thể xử lý dòng khí bụi có nhiệt độ cao đến 400 độ C.
- Hiệu quả xử lý: 99.8%
- Xử lý các loại bụi có kích thước hạt 100µm – 0.2µm
5. Hệ thống hút lọc bụi túi vải
Hệ thống hút bụi thường có cấu tạo gồm: động cơ điện, các túi lọc bụi, cổng thoát khí, quạt hút, bộ rung rũ bụi… và các thiết bị khác. Trong đó quạt hút sẽ tạo ra lưu lượng và áp suất đủ lớn để thu lại lượng không khí có chứa lẫn bụi bẩn thông qua các đường ống. Đưa không khí chứa bụi đi qua các túi lọc. Tại đây, không khí sạch sẽ đi qua túi lọc còn hạt bụi sẽ bị giữ lại. Các hạt bụi được bám dính trên túi lọc sẽ được rũ xuống khoang thu bụi nhờ cơ chế rũ bụi tự động. Bụi sau khi rơi xuống khoang thu bụi sẽ được đưa ra ngoài bằng van sao xả bụi tự động.
6. Hệ thống lọc gốm
- Dù là hệ thống lọc khá mới tuy nhiên xét về hiệu quả thì phương pháp này được đanh giá khá cao về hiệu năng và khả năng vận hành ổn định.
- Bộ lọc gốm: có thể xử lý khí và bụi.
- Vận hành ổn định cho dòng khí bụi có nhiệt độ cao đến 450 độ C Chịu được hóa chất, chịu mài mòn.
- Lắp đặt nhiều trong nhà máy nhiệt điện, dòng khí hơi đi xuống, nấu luyện vật liệu phi kim loại, lò nấu thủy tinh, khử sulfur, động cơ tàu thủy,…
7. Hệ thống lọc hấp thụ
- Tháp hấp thụ khí dùng phương pháp chất hấp thụ (than hoạt tính, zeolite) để hấp thụ và loại bỏ chất khí hóa học, khí hữu cơ bay hơi, ketone, andehyde, ester, axít hữu cơ, các chất hữu cơ chứa ni tơ và sulfur.
- Tháp hấp thụ khí dùng để xử lý khí và mùi
- Thường được dùng nhiều trong ngành sản xuất hóa chất và dược phẩm, y tế,…
- Khả năng khử từ 83-99% tùy theo loại chất khí.
8. Hệ thống khử mùi và khí hữu cơ
- Phương pháp xử lý bụi công nghiệp này được sử dụng phổ biến cho các nhà máy hóa chất, nhà máy sơn, thức ăn chăn nuôi, nhà máy xử lý nước thải, chế tạo linh kiện điện tử, nhà máy in.
- Không sinh ra nước thải, mùi
- Quy trình lắp đặt, vận hành đơn giản với giá thành rẻ.
9. Hệ thống lọc ướt
- Hệ thống này thường sử dụng phương pháp ướt kết hợp với màng lọc, bọt để xử lý các loại bụi dễ cháy nổ như bột nhôm, Magie, bụi ẩm, khí và bụi nhiệt độ cao, hấp thụ khí độc, khử ozon khi kết hợp với hệ thống ozon.
- Khả năng xử lý hạt bụi từ 100-0,1µm với hiệu quả đạt được từ 85-99%.
10. Hệ thống lọc hơi và khói
- Bộ lọc hơi dầu là sự kết hợp giữa lọc túi và bộ lọc Hepa, lọc sạch hơi dầu, khói sinh ra từ các máy công cụ, thiết bị sản xuất…
- Bộ lọc khói khí dính để xử lý khói khí có tính chất dính, khí độc, mùi sinh ra trong quá trình gia công bằng laser. Nó kết hợp túi lọc, tác nhân lọc và than hoạt tính để xử lý khí và mùi.
11. Tủ hút bụi có cartridge
Tủ hút bụi Cartridge được thiết kế dưới dạng tủ thân vuông với cấu tạo đơn giản gồm: Quạt hút, các túi vải, họng hút bụi, bánh xe kéo di động. Tuỳ thuộc vào công suất sử dụng có thể bố trí thiết kế với số lượng Cartridge khác nhau từ 4, 6, 8, 12, 16 hay 24 cartridge. Với thiết kế lõi Cartridge đặc biệt giúp gia tăng khả năng làm sạch bụi hiệu quả, nhanh chóng. Tủ hút bụi dễ dàng di chuyển, vận hành, được sử dụng cho các loại bụi cần thu hồi có khả năng tái sử dụng như môi trường dược phẩm, thực phẩm, gia công cơ khí, bụi giấy, bụi vải, bụi gỗ….
